Thứ Sáu, 31 tháng 10, 2014
Tiền thân của Tòa án Công lý Quốc tế (The International Court of Justice - ICJ) là Tòa án Thường trực Công lý Quốc tế (The Permanent Court of International Justice - PCIJ) - vốn là tòa án của Hội Quốc Liên ra đời vào năm 1922. Tòa PCIJ tồn tại cùng với sự tồn tại của Hội Quốc Liên cho tới khi UN được thành lập và ICJ ra đời thay thế cho PCIJ vào năm 1946. Trong suốt khoảng thời gian tồn tại của mình, PCIJ đã xét xử 38 vụ tranh chấp giữa các quốc gia và đưa ra 27 ý kiến tư vấn.
Sau Chiến tranh Thế giới lần thứ II, UN được thành lập thay thế Hội Quốc Liên với mục đích chấm dứt chiến tranh giữa các quốc gia và thiết lập một cơ chế đối thoại cho các nước. Cùng với sự ra đời của UN, ICJ được thành lập dựa trên Hiến chương UN năm 1945 và bắt đầu đi vào hoạt động vào năm 1946. Trụ sở của ICJ đặt tại La Ha y, Hà Lan .
Không giống như PCIJ - vốn không phải là một bộ phận trực thuộc Hội Quốc Liên, ICJ là một phân ban quan trọng trực thuộc UN (điều này được nêu trong Điều 92 Hiến chương UN). Hoạt động của Tòa được điều chỉnh bởiQuy chế Tòa án Công lý quốc tế (the Statute of the International Court of Justice), trong đó có các Quy tắc về trình tự thủ tục (Rules of Procedure). Các quy tắc này có thể được sửa đổi và bộ quy tắc hiện hành là bộ quy tắc năm 1978.
Về cơ cấu tổ chức
ICJ bao gồm 15 thẩm phán được Hội đồng Bảo an và Đại hội đồng UN bổ nhiệm dựa trên danh sách được Tòa Trọng tài Thường trực (the Permanent Court of Arbitration - PCA) tiến cử. Nhiệm kỳ của thẩm phán là 9 năm và không hạn chế việc tái đắc cử. Tu y nhiên, một quy tắc quan trọng về việc bổ nhiệm là phải đảm bảo không có hai thẩm phán cùng một quốc tịch. Cứ sau 3 năm, một phần ba số thẩm phán của Tòa sẽ được bổ nhiệm lại. Năm nước thành viên thường trực của Hội đồng Bảo an sẽ thường xuyên có đại diện của mình trong Tòa. Hiện tại (2008), Chánh án của ICJ là thẩm phán Rosalyn Higgins quốc tịch Anh .
Thông thường, các vụ tranh chấp sẽ được xét xử bởi toàn bộ Hội đồng xét xử gồm 15 thành viên. Tu y nhiên, cũng có những trường hợp hội đồng xét xử được thành lập với số thành viên ít hơn (thường là 5 thành viên), tùy vào ý chí của các bên tranh chấp. Cũng có những trường hợp mỗi bên trong tranh chấp yêu cầu bổ nhiệm một thẩm phán vụ việc đại diện lợi ích của mình trong hội đồng xét xử, các thẩm phán vụ việc này chỉ làm thành viên của Tòa trong vụ tranh chấp cụ thể đó mà thôi. Như vậy, trên thực tế, thành phần của hội đồng xét xử được quyết định bởi các bên, và như vậy làm cho quá trình tố tụng nhìn từ khía cạnh này giống như trọng tài.
Phán quyết của Tòa được đưa ra theo nguyên tắc đa số, mang tính chung thẩm và có giá trị ràng buộc thực hiện với các bên.
Về thẩm quyền của ICJ
Chức năng chính của ICJ là giải quyết các tranh chấp cho các nước thành viên dựa trên sự thỏa thuận của các bên tranh chấp và đưa ra các ý kiến tư vấn pháp lý cho Đại hội đồng, Hội đồng Bảo an và các ủy ban khác trực thuộc UN.
Điều 38 (1) trong Quy chế của ICJ quy định về thẩm quyền của Tòa là: “quyết định xét xử, phù hợp với luật pháp quốc tế, những vụ tranh chấp được đưa ra trước Toà…”. Tòa xét xử dựa trên những cơ sở đã được coi như cốt lõi của pháp luật quốc tế hiện đại như công ước quốc tế, án lệ và các lý luận của các học giả. Bên cạnh đó, Tòa cũng phải sử dụng các chứng cứ của nhân chứng, đánh giá chứng cứ của các chuyên gia hoặc phải đi thực địa để có cơ sở giải quyết vấn đề tranh chấp.
Điều 38 (2) trong Quy chế quy định Tòa án có thể ra quyết định dựa trên nguyên tắc công bằng và đúng đắn (ex aequo et bono) thay vì chỉ dựa vào quy định của luật pháp. Tu y nhiên, trên thực tế, thẩm quyền xét xử một cách công bằng và đúng đắn chưa bao giờ được một hình thức tài phán quốc tế nào áp dụng.
Thành viên của ICJ
Điều 93 Hiến chương UN đưa ra hai đối tượng có thể trở thành thành viên gia nhập Quy chế ICJ. Đó là: (i) tất cả các thành viên của UN – vốn mặc nhiên được coi là thành viên của Quy chế ICJ, và (ii) các quốc gia/vùng lãnh thổ không phải thành viên của UN nhưng có thể trở thành thành viên của Quy chế Tòa do Đại Hội đồng quyết định (với sự đề xuất của Hội đồng Bảo an) dựa vào những điều kiện cụ thể trong từng trường hợp. San Marino Quy chế Tòa theo cách thứ hai nói trên.
Điều 35 trong Quy chế ICJ quy định đối tượng xét xử của Tòa là: tất cả các thành viên tham gia Quy chế Tòa, và các đối tượng khác đủ điều kiện do Hội đồng Bảo an đề ra. Albani , Italy Ba ng Đức là những quốc gia đã được tham gia vào tố tụng tại Tòa trước khi trở thành thành viên của UN.
Trang thông tin pháp luật công thương
Tin đã đăng
- Sơ lược về Tòa án Công lý Quốc tế
- Việt Nam tham gia đàm phán Hiệp định Đối tác kinh tế chiến lược Châu Á - Thái Bình Dương (TPP)
- Pháp điển hoá và những lợi ích đối với hệ thống pháp luật Việt Nam
- Kinh nghiệm của một số quốc gia Châu Âu về hợp nhất văn bản
- Tại sao phải xây dựng Nghị định khuyến khích, hỗ trợ phát triển năng lượng tái tạo
- Lịch sử phát triển “Trọng tài” trong giải quyết tranh chấp
- Một báo cáo đánh giá tác động văn bản quy phạm pháp luật sẽ như thế nào?
- Một số lưu ý để hạn chế rủi ro khi giao kết hợp đồng qua fax
- Văn bản quy phạm pháp luật có mấy dự thảo ?
- Vi phạm hành chính trong lĩnh vực khoáng sản sẽ bị xử lý chặt chẽ hơn
