Thứ Sáu, 10 tháng 10, 2014
| Wikipedia tiếng Việt | |
|---|---|
 | |
| Địa chỉ website | http://vi.wikipedia.org/ |
| Loại website | Dự án Bách khoa Toàn thư Internet |
Wikipedia tiếng Việt là phiên bản tiếng Việt của dự án Wikipedia. Website được kích hoạt lần đầu tiên vào tháng 11 năm 2002, lúc đó chỉ có bài viết đầu tiên của dự án là bài Internet Society.[1] Vì dự án không có đủ người đóng góp, Wikipedia tiếng Việt không có thêm bài viết nào cho đến tháng 10 năm 2003 khi Trang Chính được viết,[2] và dự án Wikipedia tiếng Việt được xem như "khởi động lại nữa." Tiếp theo đó là bài Alexandre De Rhodes được khởi đầu,[3] và sau đó là các bài "Hà Nội", "Sài Gòn" và Nha Trang...[4]
Vào tháng 7, 2003 đã có một số yêu cầu về hỗ trợ Unicode cho tiếng Việt từ các thành viên của Wikipedia tiếng Việt.[5][6] Website này được nâng cấp qua phần mềm wiki Phase III, sau đó thường được gọi là MediaWiki vào ngày 12 tháng 11 năm 2003.[7] Phiên bản MediaWiki mới có hỗ trợ Unicode, cho phép mọi người có thể viết tiếng Việt dễ dàng hơn rất nhiều.
Phiên bản này vẫn bị một số trở ngại do không hỗ trợ gõ chữ Việt trực tiếp trong trang web mà cần thông qua bộ gõ từ bên ngoài. Vào tháng 9 năm 2005, để giải quyết vấn đề này, một số thành viên đã cộng tác để cài đặt bộ gõ JavaScript HIM (nay là AVIM) vào website.[8] Ngoài ra, vấn đề tiếng Việt chưa được tiêu chuẩn hóa hoàn toàn khiến cộng đồng Wikipedia tiếng Việt phải đặt ra nhiều quy tắc về cách bỏ dấu, tên gọi các quốc gia, dùng cách chuyển tự từ ngôn ngữ gốc cho các tên riêng hay địa danh thay vì phiên âm, cách viết ngày tháng, cách viết hoa, v.v.
Thống kê
Tính đến thời điểm bạn đang đọc bài này, Wikipedia tiếng Việt có 1.108.803 bài viết và 18.802 tập tin phương tiện. Từ khi dự án bắt đầu đi vào hoạt động lại cuối năm 2003 cho đếntháng 2 năm 2005, vài thống kê cho thấy Wikipedia tiếng Việt phát triển tương đối chậm[9], nhưng từ tháng 3 năm 2005 đến nay, tốc độ phát triển từng bước tăng trưởng mạnh.
Đến đầu năm 2008, một lần nữa dự án có bước nhảy vọt về tốc độ: có thêm bài viết mới khi một số thành viên tập trung vào viết hàng loạt bài về các địa danh còn thiếu. Wikipedia tiếng Việt lần lượt vượt nhiều phiên bản ngôn ngữ khác, từ vị trí thứ 43 về số lượng bài viết trong số các phiên bản của Wikipedia vào tháng 1 năm 2008,[10] đạt vị thứ 11 vào tháng 5 năm 2014. Tuy nhiên, một lượng lớn bài viết của Wikipedia tiếng Việt được tạo ra bằng cách dịch (thủ công hoặc tự động) bài viết của các dự án Wikipedia ngôn ngữ khác, trong đó Wikipedia tiếng Anh được dịch nhiều nhất.
Đồng thời, Wikipedia tiếng Việt trở thành một trong 50 wiki lớn nhất toàn cầu sử dụng phần mềm MediaWiki[11]. Đến đầu tháng 2 năm 2013, Wikipedia tiếng Việt đã có hơn 10.000.000 sửa đổi và đạt hơn 750.000 bài viết, trong số đó vào khoảng một nửa là do bot tạo ra.[12] Chính vì thế, một tỷ lệ rất lớn bài viết của Wikipedia tiếng Việt còn sơ khai.
Lịch sử
Cùng với sự phát triển của Wikipedia tiếng Việt, cộng đồng những thành viên đóng góp cho dự án cũng dần được định hình. Trong thời gian đầu (từ cuối năm 2003 đến đầu năm 2005), biết đến và xây dựng cho phiên bản ngôn ngữ này của Wikipedia này đa phần là những người Việt sống ở nước ngoài và một người nước ngoài sống ở Việt Nam (thành viênJoakim Löfkvist), đọc lại các thảo luận thời kỳ này thấy đa phần được viết bằng tiếng Anh[13] Vào thời điểm đó, chưa ai có thể hình dung Wikipedia tiếng Việt sẽ trở thành một trang Bách khoa toàn thư có thể vượt được Bách khoa toàn thư Việt Nam như ta biết ngày nay.
Khái niệm Bách khoa toàn thư mở cũng chưa được sử dụng để định nghĩa về Wikipedia tiếng Việt. Lúc đó, cộng đồng mới chỉ dùng khái niệm Bách khoa tự do.[14] Các quy tắc và hướng dẫn đầu tiên của cộng đồng cũng như việc bầu các Bảo quản viên đầu tiên diễn ra vào thời gian này (Nguyễn Xuân Minh, Nguyễn Hữu Dụng và Joakim Löfkvist được bầu vào chức vụ bảo quản viên từ cuối năm 2003[15]). Đến tháng 2 năm 2005, Nguyễn Xuân Minh tiếp tục được tín nhiệm để trở thành Hành chính viên đầu tiên của dự án (khi đó Minh chưa đầy 18 tuổi và vẫn là học sinh phổ thông trung học[16]).
Báo chí Việt Nam cũng bắt đầu chú ý và có bài viết giới thiệu Wikipedia tiếng Việt.[17] Điều này giúp cho thêm một lượng lớn người sử dụng tiếng Việt biết đến dự án. Từ đó đến nay cộng đồng ngày càng phát triển mạnh mẽ, góp phần giúp Wikipedia trở thành một trong số 30 trang web có số lượng truy cập nhiều nhất tại Việt Nam theo bảng xếp hạng củaalexa.[18] Báo chí còn đăng và truyền bá giúp wikipedia quyên tiền để wikipedia và các dự án con của nó có thể tiếp tục phát triển để phục vụ cộng đồng một cách miễn phí, không cần phải kiếm tiền từ quảng cáo.[19]
Cuộc họp mặt giữa các thành viên ngoài đời thật được cộng đồng ghi nhận diễn ra lần đầu tiên vào tháng 7 năm 2006 tại Hà Nội[20]
Ngày 23 tháng 6, 2014, cộng đồng đồng thuận chấp nhận việc tạo bài hàng loạt bằng tài khoản bot.[21]
Một số quy định
- Giống như tại tất cả các phiên bản ngôn ngữ khác của Wikipedia, tại phiên bản tiếng Việt, tất cả mọi người không cần đăng ký làm thành viên vẫn có thể tham gia sửa bài hoặc viết bài mới.
- Để có thể tham gia biểu quyết tại Wikipedia tiếng Việt, một thành viên cần phải có tài khoản đã được mở và bắt đầu thực hiện các sửa đổi bằng tài khoản đó ít nhất 1 tháng, đồng thời đã thực hiện ít nhất 100 sửa đổi trước khi cuộc biểu quyết bắt đầu.[22][23] Riêng với trường hợp biểu quyết chọn bảo quản viên, thành viên cần phải có tài khoản đã được mở và bắt đầu thực hiện các sửa đổi bằng tài khoản đó ít nhất 3 tháng, đồng thời đã thực hiện ít nhất 300 sửa đổi trước khi cuộc biểu quyết bắt đầu.[24]
- Để trở thành bảo quản viên tại Wikipedia tiếng Việt, một thành viên phải hội tụ các điều kiện[24]:
- Đã mở tài khoản tại Wikipedia tiếng Việt ít nhất 1 năm trước khi cuộc biểu quyết bắt đầu.
- Đã thực hiện ít nhất 3000 sửa đổi trước khi cuộc biểu quyết bắt đầu.
- Ứng cử viên sẽ trở thành bảo quản viên nếu thoả mãn 2 điều kiện sau:
- Tổng số phiếu hợp lệ trong cuộc bầu cử phải lớn hơn 20 phiếu (tính cả phiếu trắng), và
- Số phiếu thuận phải chiếm ít nhất 2/3 tổng số phiếu thuận và chống (không tính phiếu trắng).
Nếu đây là lần đầu bạn đến với Wikipedia, mời bạn đọc trước trang chào mừng người mới đến và giới thiệu về Wikipedia.
Các mốc bài viết
Wikipedia (Bách khoa toàn thư mở)
